Nini - (Nenek)
Nini kuring ngudud! Ieu pisan anu ngabédakeunana jeung sipat nini séjén anu umumna lemahlembut sarta imut-imut; salah sahijina. Manéhna ogé garang, pemarah, sarta resep rancagékotor!
Lamun kaluman manéhna menyebut-nyebut pakakas kelamin lalaki sarta wanoja. Jelema anu mimiti ngadéngénini menggerutu pasti reuwas lain alang kepalang.
Ngaranna waé nini, jadi, manéhna memang geus kolot ku kituna kabéh jelema kasampak ngamaklum sagalakalakuanana anu menyimpang. Lamun menasihati jelema, nini sok jujur. ”Kedul kau! Mana aya laki anu daéksarua kau? Bisana ngan diuk-diuk ngangkang sarta dangdan. Ditu kumbah piring, kumbah pakéan, masak, atawa bérés-bérés! Jadi awéwé ulah nepi ka kudu disuruh-suruh. Éra.” Baraya misan laér kuring langsungbeureum panonna sarta tersengal-sengal ambekanana diomeli kitu.
Kuring nempo nini sorangan henteu mengerjakan nanaon. Sapanjang poé manéhna ngan diuk-diuk di kursi-baringnya anu dijieun ti kai sarta lawon terpal. Enya, diuk-diuk bari berkipas-kipas lamun poé panas sartangudud Kansas. Bibi Katilu anu sok membelikannya roko ku kituna nini mindeng nyaritakeun ka jelemangeunaan anak bungsuna ieu anu dikisahkannya minangka anak bakti.
Nini resep membanding-bandingkan Bibi Katilu jeung Bibi Kadua anu dilukiskannya pelit sarta ngan padulidina kulawargana sorangan. Mangka Bibi Kadua resep menyela lamun nini geus mimitian nyigeung MamangKadua sarta membandingkan perhatiannya jeung Mamang Katilu anu sok dipujinya royal. Kawas éfékdomino, nini ogé leuwih menyayangi barudak Bibi Katilu sarta sok nyawad barudak Bibi Kadua anudipeunteunana bangor alatan diogo.
Aya hiji pispot tempat nini piceun ciduh di gigireun / sabeulah kursi-baringnya. Kaayaan ieu nyieun kuringngarasa jijik tapi kuring mendiamkannya. Lamun kuring teu nahan diri, nini meureun baris langsung nyangkakuring doraka atawa teuing apalah. Ayah nyaéta anak cikal nini. Alatan ngababarkeun anak cikal lalaki, ninidinyaah aki. Nini, ku kituna, ogé menyayangi ayah leuwih batan Bibi Kadua sarta Bibi Katilu.
Nini resep membanggakan ayah anu sabenerna kurang rancagé berdagang, hiji pangabisa anu jadi andalanloba jelema perantauan dina mangsa éta. Sainget kuring, ayah gagal sarta rugi melulu lamunmemperdagangkan hiji hal. Béda kalayan dangongna ka ayah, nini kurang gumbira kalayan ibuku. Meureunlantaran sanggeus nikah kalayan ibu, tétéla ayah henteu maju-maju. Nini ogé henteu mitresna kami, kuringsarta saudara-saudaraku.
Aya basana kuring ngarasa timburu ka réncang anu mindeng nyaritakeun betapa maranéhanana dinyaah niniséwang-séwangan. Lain perkara panon duitan tapi nini batur tétéla resep méré duit ka cucu-cucunya. Nini kuring henteu kungsi méré kuring duit jajan. Lamun menyuruh-nyuruh ogé manéhna henteu ngantep kuringngantongan duit kembaliannya. Kuring weruh nini henteu boga loba duit mangka kuring henteu loba nungtutsarta mengata-ngatainya pelit atawa apalah. Lamun meuli mie pangsit, nini mesen mie polos tanpa pangsit. Beulina sok sabungkus pikeun dirina waé. Jajan naon waé nini ngan nyugemakeun dirina sorangan. Sajauhingatanku, kuring ogé teu kungsi membelikan hiji hal pikeun nini. Hubungan kuring sarta nini laér ti ikatankaasih nyaah.
***
Nini kuring pamajikan ngora aki kuring. Pamajikan kadua. Baheula, jaman aki sarta nini kuring, cukup lobawanoja jadi pamajikan ngora lalaki perantauan ti Tiongkok. Jelema anu merantau henteu kungsimembawa-bawa sarta pamajikan sarta anak maranéhanana. Anjog di rantau, suratan leungeun berbelok kamana-mana. Umur lalaki perantau umumna masih relatif ngora sarta pinuh gairah. Mana tahan henteu nyabakawéwé dina waktu lila sarta teu aya tungtungna?
Sawatara anu berakhlak pendék masuk-keluar imah pelacuran sarta mengisap opium. Aki kuring bermoralluhur biarpun pamustunganana manéhna nyerah dina napsuna sorangan. Manéhna néangan jalan anu radabersih kalayan nyokot kaputusan nikah deui. Kuring yakin nini kuring anu mimitian menggodanya. Sanajangeus kolot, kuring weruh nini bertulang saeutik centil ti dituna.
Pandeuri nini di Tiongkok weruh yén salakina geus nikah deui di perantauan sanajan aki satia kénéhngirimkeun duit sacara teratur. Meureun nini di Tiongkok nyeri haté sarta geus mikiran baris menempuh hijijalan sorangan. Dina hiji kasempetan manéhna menitipkan putrinya, putri cikal aki kuring, ka saurang perantauti kampung anu sarua pikeun dibikeun ka aki. Kukira aki jelema alus sarta tanggung jawab. Manéhnamembesarkan putri cikalna sacara terpisah. Aki geus cukup beunghar wayah éta sanggeus suksés diperantauan. Teuing pakasaban anu dipigawé aki saméméhna, hal anu kuring nyaho nyaéta yén aki berdaganglauk asin grosiran. Kuring memang henteu weruh loba sabab aki maot waktu kuring masih umurna antara 1-2 warsih. Carita-carita kuring déngé ti kulawarga sarta nini.
Nini resep nyaritakeun lamun teu bisa disebutkeun loba sungut. Unggal diuk atawa cingogo sarta pahareup-hareup jeung jelema, manéhna baris mimitian nyaritakeun. Biasana kabéh caritana nyigeung hal anu alus-alusngeunaan dirina sarta soal anu awon-awon sarta ararahéng lamun ngait batur.
Minangka sasipuh, nini sakali-kali didatangan sanak kulawarga anu leuwih ngora. Manéhna gumbiradipihormat tapi teu ajrih-ajrih narajang jelema kalayan kecap-kecap polos. Hiji kali manéhna ngintip salahsaurang baraya anu andeprok maké calana dina mini sarta ngoméntaran, ”Wanina kau! Dina jaman kuring, calana dina kawas éta ngan dipaké pelacur!” Kontan sang baraya memerah beungeutna.
Sajaba carita sapopoé anu dibumbuinya, nini mindeng ogé mendongeng. Ngeunaan Sun Go Kong anu bisarobah jadi 72 wujud, ngeunaan kera anu jempolnya lemah sabab lamun kuat bisa nyekel péso sarta maéhanmanusa, ngeunaan inohong ngaranna Gong Beng (Beng si Bodoh) anu diuk buligir di handapeun méja pikeunjadi santapan reungit ambéh bapana leupas ti gigitan reungit, sarta séjén-séjén. Panggeunjleungna lamun ninimendongeng ngeunaan naraka. Jelema anu berbohong bakal dipotong létahna, (lain manjang irungna), jelemaanu berkhianat baris dikulub, jelema anu maok dipenggal leungeunnya sarta diumpankan ka anjing, sartamacem-macem siksaan nurutkeun imajinasi nini. Tujuanana nyieun kami sieun sarta jadi anak penurut. Di luhurkabéh éta, tangtu kami pang resep ngadéngé carita jurig.
***
Kamar nini seram atawa kitu pisan pamadegan kuring. Hiji-hijina jalan asup cahya asalna ti kenténg kaca dihateup. Dina wiati-wiati kamar aya bagian anu dibéré lempengan kaca ku kituna cahya ti hateup kasebut bisamoncor asup. Euweuh jandela sabab kamar nini aya di bagian dina imah. Dina dinding kamar gumantungsapasang lukisan potret aki sarta nini dina bingkai oval. Lukisan éta dijieun ku seniman Walanda anu datangberkeliling sarta ngumpulkeun poto maranéhanana anu rék dilukis. Poto-poto anu terkumpul dibawa baliksarta dilukis di nagari Walanda. Sanggeus réngsé manéhna mawa hasil karyanya balik ka dieu.
Parabot milik nini ngan hiji lomari kai badag tempat manéhna nunda pakéanana sarta sakumna rusiah hirupna. Kuring henteu kungsi weruh eusi lomari nini sarta henteu hayang weruh. Kuring asup ka kamar nini biasanalantaran rék nyokot hiji hal ti méja diajar lanceuk anu saprak leutik saré babarengan nini.
Sanggeus manéhna ririwit kuring arang ngadéngé deui ngeunaan nini. Kuring sorangan saterusna ninggalkeunimah pikeun merantau ka Jawa. Kuring henteu sono kana nini sarta kuring kira nini ogé henteu paduli dina kuring. Perpisahan kami kawas hiji keniscayaan anu pasti lumangsung. Hiji wayah kuring weruh, dina waktugering, nini kungsi nuduh adi kuring maok duitna ti dina lomari! Kuring henteu percaya sarta ambek. Nini ogénambahan yén duitna dipaké adi pikeun berjudi. Astaga, kolot ieu ngalindur atawa berhalusinasi. Fantasinyamasih leumpang ka mana-mana sabot manéhna terbaring lemah. Kuring mikawanoh adi kuring sarta waningomong yén manéhna mustahil lumaku sejahanam éta. Kuring pikir, lamun masih aya di imah, sugan kuringanu baris jadi sasaran hujatan nini.
Sanggeus ibu nananyakeunana, Bibi Katilu ngaku yén manéhna anu nyokot duit nini. Alesanna, manéhnasalempang lamun nini maot, kami nyokot duit éta. Manéhna ngarasa éta duitna sabab ngan manéhna anu sokméré nini duit. Hanjakalna, manéhna ngaku sanggeus nini maot. Bibi Katilu berkelit yén manéhna henteuweruh nini menaruh curiga ka adi kuring. Nini sok muji Bibi Katilu. Kanyataanana memang Bibi Katilumindeng membelikan nini hiji hal, hal anu arang dipigawé barudak nini anu séjén kaasup ayah. Sajaba rokoanu sakali beuli 2-3 slop (1 slop eusi 20 bungkus), Bibi Katilu resep membelikan nini sarung. Nini memangmaké kabaya (anu pandeuri kuring weruh ngaranna kabaya ”encim”) sarta sarung kawas nyai-nyai di Jawa.
Kuring weruh, henteu alus nyaritakeun ngeunaan jelema anu geus euweuh, sumawona ngeunaankeburukannya. Kuring ngan hayang jelema weruh yén henteu kabéh nini alus. Nini ogé manusa sarta aya anujahat. Meureun lain jahat dina harti resep nakol atawa mencaci maki, melainkan henteu menyayangi incunasarta egois nepi ka mati. Nini geus wafat sarta dikubur. Kuring henteu kungsi ngadatangan kuburannya. Euweuh kerinduan ku kituna.
0 Comment :